Televizyon ve Çocuk
Ayşegül Özgüner, Editör
Televizyon biz büyüklerin hayatının vazgeçilmez olmasa da büyük bir parçasını oluşturuyor. Haberleri orada izliyoruz, sevdiğimiz dizileri orada takip ediyoruz, canımız sıkkın oluyor orada kafamızı boşaltabiliyoruz. Ancak çocuk sahibi olduktan sonra televizyonla ilişkinizi bir kez daha gözden geçirmenizde fayda var. Çünkü bizim televizyonla böylesine sıkı fıkı bir ilişkimiz varken bebeğimizi ya da çocuğumuzu televizyondan uzakta tutmayı nasıl başaracağız?
Öncelikle televizyondan kaçış yok, bunu kabul etmekle işe başlamak gerekiyor. Sonrasında ise anne baba olarak kontrolü o minik ellere bırakmamak gerekiyor. Çünkü o masum görünen televizyon hem kısa vadede hem de uzun vadede çocuğunuza zarar veriyor.
Bakın Nevzat Tarhan (Nevzat Tarhan (2009) Makul Çözüm, İstanbul, TİMAŞ) televizyonun çocuğa verdiği zararları nasıl özetliyor; ?Günümüzde görüyoruz ki televizyon çocukların zihinsel gelişimini ve dil gelişimini sekteye uğratıyor. Konuşması gerekirken konuşamayan, hece kurması gerekirken hece kuramayan, 2,5 yaşında olmasına rağmen 5 kelime bilen çok sayıda çocukla karşılaşıyoruz. Konuyu biraz araştırınca ortaya çıkıyor ki bakıcısı yahut annesi çocuğu bütün gün televizyonun karşısında bırakıyor, onunla konuşmuyor, bunun sonucunda da çocukta etkileşim ile ilgili beyin alanları gelişemiyor.(?) Zamanını sürekli televizyon karşısında geçiren çocuklarda mutsuzluk, doyumsuzluk ve yalnızlık gözleniyor.? (s.97-98)
Televizyonu çocuğunuz için daha faydalı bir eğitim aracına dönüştürme şansınız var. Bu tamamen sizin elinizde… İşte bunun için size birtakım tavsiyeler;
1-Televizyonu onunla beraber izleyin; Çocuğunuzun asla uzun saatler boyunca televizyon karşısında yalnız kalmasına izin vermeyin. Elinizden geldiğince televizyonu beraber izleyin. Hatta orada olanlar hakkında çocuğunuzla konuşun; ona kısa kısa bilgiler verin. Verdiğiniz bu bilgiler onlar için çok önemli. Çünkü onların o kadar berrak beyinleri var ki ne verirseniz onu alıyorlar. Tıpkı televizyondan işe yaramaz ve zararlı bilgileri de aynı hızla alabildikleri gibi.
2-Tepkilerini gözlemleyin; Çocuğunuzla beraber televizyon seyrederken onun tepkilerine karşı uyanık olun. Onunla beraber sadece televizyon izlemeyin, aynı zamanda çocuğunuzu da izleyin. Size hiçbir şey ifade etmeyen bir şey onun korkulu rüyalarının nedeni olabilir. Korktuğu zaman ona açıklamalar yapın ve gerekirse kanalı değiştirin. Bazen çocuğunuzun hoşlandığı bir çizgi film bir bakarsınız en sevmediği çizgi film haline gelmiş. Bu noktaları kaçırmamak adına çocuğunuzu takip etme işini asla bırakmamanız gerekir. İzlediğiniz programlara bir de çocuğunuzun gözünden bakmayı deneyin. Onun hayat bilgisiyle bazı şeyler size de daha farklı gözükecektir. Bu arada tepkilerini gözlemlerken çocuğunuzu daha iyi tanıma imkanı da yakalayabilirsiniz. Onun nelerden hoşlandığını, nelere güldüğünü gözlemlemek oldukça keyifli olacaktır.
3-Kumanda (kontrol) sizde olsun; Televizyonu açmak ya da kapatmak, kanal değiştirmek, ona uygun kanalı ya da çizgi filmi seçmek konularında otorite sizsiniz. Ne izleyeceğine ve ne kadar izleyeceğine siz karar vermelisiniz. Unutmayın, televizyonun bazı olumsuz etkilerini kısa vadede çocuğunuzun davranışlarında görebileceğiniz gibi uzun vadede de ona büyük zararlar verecek bir şeyden bahsediyoruz. İyi rol modelleri (tabi burada en iyi rol modelleri anne ve babası olacaktır; çocuğunuzdan yapmasını istemediğiniz bir şeyi siz de yapmayarak ona iyi bir model olmalısınız) olduğu sürece çocuklarınız da iyi olanı taklit edecektir.
4-Televizyonu kapatmaktan korkmayın; Çocuk, televizyonun zaman zaman kapatılabileceğini sizden öğrensin. Televizyonun hayatın merkezinde olmadığını ona gösterin. Asıl önemli olan ona düzgün televizyon izleme alışkanlığı kazandırabilmek. Bunu ne kadar erken başarabilirseniz ilerde o kadar rahat edersiniz. Düzgün televizyon izleme alışkanlığını, yasaklar koyarak değil onun anlayacağı dilde açıklamalar yaparak yapın ki ilerde yalnız kalabileceği kadar büyüdüğünde siz yanında olmadığınızda sizin yokluğunuzu fırsat bilerek hemen televizyona sarılmasın.
Televizyon ve çocuk ilişkisinde ailelere büyük görevler düşüyor. Önce onlara rol model olarak sonra da onun televizyonla ilişkisini kontrollü olarak sürdürmesini sağlayarak bunu yapmalısınız. Hem televizyon izleme saatleri kurallarla belirlenmeli hem de içerik kontrolüyle televizyonun zararlı etkilerinden çocuklar uzak tutulmalıdır. Bu da çocuğu televizyon karşısında yalnız bırakarak yapılamaz.
