Doğum Sonrası Yoğun Bakım
Opr. Dr. Cüneyt Genç, Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Doğumunuz sırasında her zaman işler planlandığı gibi gitmeyebilir. Bu durumlar bazen tahmin edilir, bazen ise tahmin edilemeyen komplikasyonlar olabilir. Bu komplikasyonların sonucunda anne ya da bebek, bazen her ikisinin de yoğun bakım tedavi ünitesinde tedavi olması gerekebilir.
Doğum sonu rahim kasılmasının yeterli olmadığı ve aşırı kanamaların oluştuğu atoni denilen durumlar, gebelik hipertansiyonunun kötü tipi olan preeklemptik hastalar ya da plasentanın rahim duvarının içine girdiği plasenta accreata ve plasentanın rahim ağzını kapattığı plasenta previa durumları doğum sonu aşırı kan kaybına ve bazen kanamanın durdurulamaması sonucu rahmin alınmasına kadar giden bir süreci beraberinde getirebilir. Yoğun kan kaybı ve bazen rahmin alınması doğum sonu hastanın yoğun bakım ünitesinde izlenilmesini gerekli kılar. Bu durumda anne bebek iletişiminde kopukluk olması kaçınılmazdır.
Yoğun Bakım Ortamında Emzirme
Öncelik anne hayatıdır. Aşırı kan kaybına bağlı yaşam mücadelesi veren bir kadın için yeni anne olsa da hayati tehlike geçene kadar emzirme olayı askıya alınır. Bu durum hastanın durumuna göre 12-24 saat arası hatta bazen günlerce sürebilir. Pek çok hasta yoğun bakımdan çıkmasa da hayati tehlikeyi ilk 24 saatte atlatır ve bebeği emzirebilecek hale gelir. Ancak erişkin yoğun bakım ortamında bebek emzirmek bebek için bazı riskler getirebilir. Yoğun bakım ünitesinden kapılabilecek bir enfeksiyonun sonuçları ağır olabilir. Ayrıca aşırı kan kaybı olan hastanın fiziki gücü emzirmeye yetmeyebilir ya da destek gerekebilir. Öte yandan bir annenin bebeğini emzirmesinin vereceği psikolojik destek zaten sıkıntılı bir süreç yaşayan hastaya ciddi moral verecektir. Bebeği yoğun bakıma sokmak pek pratik değildir ve biraz önce belirttiğimiz gibi riskler içerebilir. Erişkin yoğun bakım hemşireleri de bebek emzirmeye yardım konusunda yeterli deneyime sahip olmayabilirler.
Bebeği emzirme yerine genelde uygulanan yöntem, annenin sütünün pompa ile sağılarak bebeğe yerinde verilmesidir. Yoğun bakım ünitesinde yatan annenin sütü pompa yardımı ile sağılır. Buradaki sorunlar ise yeni doğum yapmış ve stresli bir süreçten geçen annenin memesini sağdığınızda bebeği besleyecek yeterli süt gelmemesidir. Hiçbir pompa bebeğin memeyi emmesi gibi sütü çıkaramaz. Yine de bebeğe annesinin ilk sütü denilen kolostrumun mümkün olduğunca verilmesi bebek için olduğu kadar annenin psikolojik desteği için de önemlidir. Bebeğe ekstra gıda vermek gerekirse ailenin isteği doğrultusunda mama ya da bir başka lohusadan alınacak süt verilebilir. Anne yoğun bakım ortamından normal odaya geçtiğinde anne bebek ilişkisi ve direkt memeden emzirme hemen başlatılır. Bebeğin birkaç gün annesini emmesi çoğu zaman öğrenmede güçlük çıkarmaz. Annenin kan kaybından dolayı güçsüz, ameliyattan dolayı ağrılı olması emzirmede hemşire desteğini çoğu zaman gerektirir. Bazı tecrübeli anneler hemşire desteği olmadan da bebeklerini emzirebilirler. Bebeklerini emziren annelerin moral güçleri daha iyi olur ve iyileşme süreçleri hızlanır.
Yoğun Bakıma Giren Bebekse…
Doğum sonu beklenmedik bir diğer gelişme de bebeğin yoğun bakıma alınmasıdır. Özellikle erken doğum denilen prematüre doğumlarda ya da stres altında kalan ve mekonyum denilen ilk kakasını akciğerine kaçıran bebekler yoğun bakım tedavisi gerektirebilir. Bebeğin yoğun bakıma alınması anne-bebek ilişkisini bozabilir ve emzirmeye başlamayı geciktirebilir. Bebek yoğun bakıma gittiğinde bebeğin hayati fonksiyonları ( yani solunum ve nabız gibi) emzirmeden daha önemlidir. Bebeğin hayati fonksiyonları düzelince ve bebek ağızdan gıda alabilir aşamaya gelmiş ise anne izin verilen saatlerde yoğun bakımda bebeğini emzirir. Bebeğin durumuna göre günde 5-6 kez anne bebeğini yoğun bakımda ziyaret eder ve emzirir. Bazı durumlarda bebek annesini ememez ancak bir sonda yardımı ile bebeğin midesine annesinden sağılan sütü verilebilir. Böyle durumlarda yenidoğan uzmanları anneye sütünü sağmalarını ve getirmelerini söylerler. Eğer annenin yeterli sütü var ise hiç ek gıda vermeden sadece anne sütü ile bebek beslenebilir.
Sonuç olarak doğum sonu beklenen ya da beklenmeyen yoğun bakım ihtiyaçları olabilir. Bu durumda öncelik hayati tehlikenin atlatılmasıdır. Hayati tehlike geçer geçmez anne bebek ilişkisinin kurulması, tensel temas, mümkünse emzirme ya da sağılan anne sütünün verilmesi için tüm olanaklar kullanılmalıdır.
